Dat je met ADHD moeite hebt om te focussen en vaak wordt bestempeld als ‘druk’, is algemeen bekend. Maar wat gebeurt er in de hersenen als je deze ontwikkelingsstoornis hebt? Hoogleraar psychiatrie en kinder- en jeugdpsychiatrie prof. dr. Jan Buitelaar van het Radboudumc en Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie licht toe.
Vaak wordt ADHD weggezet als een label, een serieuze psychiatrische of psychologische afwijking. Hoe ziet u dat?
“Dat sta ik ietwat anders in. ADHD staat weliswaar in het psychiatrische handboek, maar er zijn allerlei verschillende presentaties. Dus er is niet altijd sprake van een standaarddiagnostiek. Plus: ADHD kun je simpelweg niet op een scan zien, het is niet duidelijk aanwijsbaar in de hersenen. Wat bijvoorbeeld bij een neurologische aandoening als Parkinson of epilepsie wél zo is. Wel is het zo dat er bij ADHD kleine, functionele en structurele problemen in het brein zijn.”
Wat is bij ADHD ‘anders’ in de hersenen vergeleken met mensen die het niet hebben?
“Die verschillen zijn erg subtiel en verschillen per persoon. En komen pas aan het licht na uitvoerig onderzoek. Maar over het algemeen geldt dat bij ADHD sprake is van een zwakke samenhang in het functioneren van verschillende hersendelen. Bijvoorbeeld: als je praat, zijn in je brein twee taalcentra actief, maar ook je aandachtsgebied en je geheugen. Er is dus een complex samenspel actief tussen verschillende gebieden. Bij ADHD is de coördinatie dan wel samenwerking tussen die plekken verstoord. De hersenen hebben moeite om prikkels en informatie die binnenkomen, te organiseren en te verwerken. Dit is waardoor mensen met ADHD vaak erg chaotisch zijn. Plus moeite hebben om hun aandacht vast te houden en daardoor informatie missen.”
Het aantal mensen met ADHD lijkt explosief te groeien. Hoe kijkt u daarnaar?
“Waar ik zonder meer voor strijd, is overdiagnostiek. In de Verenigde Staten wordt momenteel maar liefst één op de vijf schoolgaande kinderen gelabeld als ADHD. Maar echt niet ieder druk kind heeft ADHD; het kan ook gewoon een uiting zijn van temperament. Naast overdiagnostiek strijd ik zeker ook tegen onderdiagnostiek. Zorgen dat mensen uit alle culturen en zeker ook meisjes en vrouwen, tijdig de diagnose en juiste behandeling krijgen.”
Zit er dan een verschil tussen meisjes en jongens als het op ADHD aankomt?
“Vaak wel. Meisjes hebben doorgaans minder te maken met de combinatie van ADHD, agressie en impulsiviteit. En kampen vaker met angstig en depressief gedrag, zijn bijvoorbeeld erg tobberig. Waardoor ze minder opvallen en anderen minder snel tot last zijn. Verder zijn vrouwen beter in staat hun ADHD te camoufleren, doordat hun copingmechanisme beter is. Ze vinden vaak slimmere manieren om ermee om te gaan. Dat alles samen maakt dat ADHD bij vrouwen vaak minder snel wordt opgemerkt. En zij ook geregeld veel later de diagnose krijgen.”
Wat voor ontwikkelingen zijn er qua behandeling?
“Er wordt veel onderzoek gedaan naar neurofeedback, geheugentrainingen en leefstijlveranderingen. Ook vanuit patiënten zelf zien we een toenemende interesse om zélf iets te doen om meer grip te krijgen op hun ADHD. Zoals sporten, mediteren en andere voeding. Of handige manieren om aan je taken en je lifestyle te werken, bijvoorbeeld met de smartphone app ‘SuperBrains’. We zien dat steeds meer patiënten in de driver’s seat gaan zitten en zich richten op betere zelfzorg. Een mooie ontwikkeling!”
