Obesitas vraagt om vrijheid in keuzes

Over obesitas is al veel gezegd en geschreven. “Obesitas is een ziekte, obesitas zorgt voor toenemende kosten in de gezondheidszorg, steeds meer mensen ontwikkelen obesitas, elk pondje gaat door het mondje, obesitas is complex.”

Zo maar wat uitspraken, die gedaan worden over obesitas. Uitspraken door artsen, obesitas-experts, journalisten, deskundigen en een diversiteit aan mensen in de maatschappij.

Uitspraken die allemaal een kern van waarheid bevatten. Echter, de vraag waarom zoveel mensen met obesitas zich niet gezien en gehoord voelen is hiermee nog niet beantwoord. Want ja, obesitas is een aandoening. Maar hoe kan het zijn, dat er over deze aandoening nog zo weinig informatie is? Hoe kan het zijn – als je als mens met obesitas met een pijnlijke knie naar de dokter gaat – dat je buiten komt met een briefje voor de diëtiste zonder dat er goed inhoudelijk naar je knie is gekeken.

Obesitas is – in tegenstelling tot bijvoorbeeld diabetes – een aandoening die voor iedereen zichtbaar is. Iedereen kan aan je zien dat je overgewicht of extreem overgewicht hebt. En tel daarbij op, dat ook bijna iedereen een mening heeft over je obesitas. Immers, elk pondje gaat door het mondje en dus denken veel mensen dat fout eetgedrag de oorzaak is van obesitas. Waarom zou “de maatschappij” daarvoor dan moeten betalen, als je zelf de oorzaak bent van je aandoening. Het stigma – dat obesitas iemands eigen schuld is – zorgt er volgens mij alleen maar voor dat iemand met obesitas steeds minder is gaan nadenken over zijn/haar eigen gezondheid. Maar wel is gaan geloven in de vooroordelen die er zijn. Want als er geen enkele arts vertelt waarom je obesitas hebt, dan moet het wel aan jouw eetgedrag en je ongezonde keuzes liggen.

Een deel van wat hierboven staat is ook zeker van toepassing op sommige obesitaspatiënten. Er is echter ook een hele groep obesitaspatiënten, die geen verkeerd of ongezond eetpatroon hebben en niet weten waardoor hun obesitas is ontstaan. Mensen die poging na poging hebben gedaan om te kunnen afvallen en elke keer teleurgesteld in zichzelf en hun lichaam hebben moeten constateren dat ze weer gefaald hebben. Mensen die onzeker zijn geworden, want hoe kan het zijn dat ze niet slagen in het verminderen van hun gewicht ondanks alles wat ze geprobeerd hebben. Mensen die nooit gediagnosticeerd zijn of begeleid zijn in de oorzaak van hun overgewicht.

We weten ondertussen, dat obesitas een complex van factoren is, waarvan “verkeerd eetgedrag” maar een onderdeel van het geheel is. Zoals het brein dat bij obesitas anders werkt, de vetopslag, een erfelijke belasting, de aanmaak van dopamine en serotonine, een verstoring in de hormoonhuishouding of schildklierproblematiek. Er zijn zoveel oorzaken die buiten de schuldvraag liggen van iemand.

Obesitas zorgt namelijk voor twijfel, voor teleurstelling, voor onbegrip, voor het gevoel zich te moeten verantwoorden aan de maatschappij, voor laat me met rust gevoelens of in veel gevallen zelfs voor depressies of angsten. Obesitas is niet alleen een lichamelijke aandoening, maar vraagt ook om behandeling op mentaal gebied. Om te werken aan zelfvertrouwen, om kennis over obesitas, om begrip. Begrip voor obesitas en het eigen lichaam. Daar begint volgens mij vertrouwen en vrijheid in keuzes maken met obesitas.

Persoonlijk denk ik dat obesitas – net als bij diabetes – beïnvloed wordt op het moment dat je te vet, te suikerrijk of te veel koolhydraten eet. Wanneer je bij diabetes een insulinepiek of -daling krijgt, neemt je obesitas toe bij te veel inname van voedsel en te weinig beweging. Letterlijk gaat er meer in dan dat er uit gaat. En daar waar iemand met diabetes een arm om zich heen krijgt en er begrip is voor de aandoening, wordt iemand met obesitas in het strafhoekje gezet om zijn/haar gedrag te veranderen. Eigen schuld, letterlijk dikke bult. Hoe kan iemand die in die hoek gezet wordt nu nog in vrijheid bedenken wat goed is voor zijn gezondheid?

Aan de ene kant de medische wereld die aangeeft dat je ziek bent (terwijl heel veel mensen zich niet ziek voelen, maar juist gezond) en aan de andere kant de maatschappij die veroordeelt hoe je eruitziet.

Ik heb ook niet direct een oplossing voor hetgeen wat er gaande is, maar ik weet intussen wel – als we beter gaan luisteren naar de mens met obesitas – dat dit de eerste stap kan zijn. En als er daarnaast begrip voor een lastige aandoening bestaat uit het steeds meer informatie openbaar maken over de oorzaken van obesitas, kan dit ertoe bijdragen dat iemand met obesitas in vrijheid naar zichzelf en zijn/haar gezondheid kan kijken.

Zowel de mensen die zich niet ziek voelen, met rust gelaten willen worden en gewoon “dik tevreden” door het leven willen gaan, als wel de mensen die willen weten waar hun obesitas vandaan komt en hiervoor een behandeling willen. Geef ze gewoon een kans om iets met hun eigen gezondheid te kunnen doen naar eigen kwaliteit van leven.