Ongeveer vijf procent van de longkankerpatiënten heeft ALK-positief niet-kleincellig longkanker. “Deze mutatie wordt vooral aangetroffen bij jongere patiënten die niet of weinig roken”, vertelt longarts dr. L. Hendriks.
Dr. L. Hendriks
Longarts
Controle op mutaties
“Het is heel belangrijk dat bij uitgezaaid niet-kleincellig longkanker (NSCLC) wordt gecontroleerd op mogelijke moleculaire afwijkingen in specifieke genen (‘drivers’). Voor een aantal, waaronder ALK, zijn namelijk specifieke behandelingen beschikbaar, zoals doelgerichte therapie.
In Nederland is de afspraak dat patiënten met een zeldzame moleculaire afwijking, zoals de ALK, doorverwezen worden naar een van de zes expertisecentra. De artsen daar zijn gespecialiseerd in deze doelgerichte therapieën, zowel de geregistreerde als studiebehandelingen.”
Behandelmogelijkheden
“Vroeger was alleen chemotherapie een optie bij uitgezaaid NSCLC. Met chemotherapie was een jaar na de diagnose de helft van de patiënten al overleden. Tegenwoordig is ongeveer de helft van de ALK-positieve NSCLC-patiënten met uitzaaiingen na vijf jaar nog in leven. Dat is te danken aan de moleculaire testen én meer en betere behandelmogelijkheden.”
ALK-remmers
“Bij uitgezaaide ALK-positieve longkanker starten wij met ALK-remmers. Het is bewezen dat ALK-remmers beter werken dan chemo. De kans dat het langdurig werkt, is groter en de kans op bijwerkingen is kleiner. Uiteindelijk zullen helaas ook deze patiënten ondanks behandeling te maken krijgen met het verergeren van de ziekte.
De behandeling van mensen met ALK-positief NSCLC is maatwerk
Dit komt omdat de kanker resistent wordt voor de ALK-remmer. Het is dan belangrijk nieuw weefsel af te nemen om te kijken waarom de huidige ALK-remmer niet meer werkt. Vervolgens kan op maat een nieuwe ALK-remmer gegeven worden. Naast het afnemen van weefsel worden ook resistentiebepalingen in bloed steeds beter mogelijk.”
Hersenmetastasen
“De tumor kan op zeker moment ook verder uitzaaien. Als er sprake is van uitzaaiing naar de hersenen, praat je over hersenmetastasen. In dat geval is het belangrijk die zo goed mogelijk te behandelen. Ze kunnen bijvoorbeeld hoofdpijn, epileptische aanvallen, concentratieproblemen, geheugenproblemen en gedragsverandering veroorzaken.
Hierdoor kan de kwaliteit van leven worden aangetast. Daarom wordt er bij ALK-positief NSCLC vanaf het begin regelmatig gescreend (bijvoorbeeld met een MRI-scan) op hersenmetastasen, om ze te behandelen voordat ze klachten gaan geven. Gelukkig werken de nieuwe ALK-remmers vaak goed tegen hersenmetastasen.”
Maatwerk en begeleiding
“De behandeling van mensen met ALK-positief NSCLC is maatwerk. Wat is op dat moment voor deze patiënt de best beschikbare behandeling? Je kunt kiezen voor doelgerichte therapie zoals de ALK-remmers. Als die niet meer mogelijk zijn, is chemotherapie een optie. Bij lokale groei zijn chirurgie en bestraling de beschikbare mogelijkheden.
Daarom is het belangrijk dat een patiënt, bij problemen of groei van de kanker, door een multidisciplinair team wordt behandeld en zorg op maat krijgt. Behalve de longarts kan zo’n team bestaan uit bijvoorbeeld een neuroloog, radioloog, radiotherapeut, chirurg, psycholoog, verpleegkundig specialist en een maatschappelijk werker. Gezamenlijk kunnen zij de beste zorg bieden.”
Lees meer op www.ikbenalkpositief.nl over de begeleiding en behandeling van ALK-positieve longkanker.
