In Nederland hebben naar schatting 640.000 mensen de diagnose astma. Onderzoek heeft aangetoond dat overmatig gebruik, meer dan twee keer per week, van kortwerkende luchtwegverwijders (SABA), schadelijk is wanneer er geen onderhoudsmedicatie wordt gebruikt.
Overmatig gebruik van SABA zonder onderhoudsmedicatie geeft een verhoogd risico op een astma-exacerbatie1. Het toenemen van het aantal exacerbaties is daarop weer gerelateerd aan meer astma-gerelateerde ziekenhuisopnames en bezoeken aan de spoedeisende hulp2.
Om dit over-gebruik,, zonder onderhoudsmedicatie, tegen te gaan zijn er zowel in de internationale als Nederlandse behandelstandaard astma aanpassingen gekomen . Hierdoor is het mogelijk om in een eerder stadium van de behandeling te kiezen voor de toevoeging van geïnhaleerde ontstekingsremmers (ICS).
Mensen met astma gebruiken vaak sneller SABA, omdat het direct een gevoel van verlichting van klachten geeft. Dit gevoel is niet of veel minder snel voelbaar bij het innemen van ICS omdat dit effect vaak pas merkbaar is na minimaal 6 weken gebruik. Uit onderzoek blijkt dat juist onvoldoende kennis over de werking van de medicatie en beperkt inzicht in het eigen medicatie gebruik redenen zijn voor frequent gebruik van de SABA3.
Om meer inzicht te krijgen in het medicatiegebruik kunnen digitale toepassingen van pas komen. Dergelijke applicaties kunnen daarnaast helpen om mensen vertrouwen te geven in hoe zij omgaan met astma en om de kwaliteit van leven te verbeteren4. Het is daarbij wel belangrijk dat een app past in het dagelijks leven van de eindgebruiker.
Ontwikkeling van de astma app
Via een participatory design (co-creatie) zijn astmapatiënten ( met zowel mild als ernstig astma) nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van deze app. In de app kan eenvoudig het SABA gebruik geregistreerd worden. Daarnaast is het mogelijk om de astmaklachten bij te houden en kunnen triggers van deze klachten worden geregistreerd.
Een grafiek toont de relatie tussen het SABA gebruik, de astmaklachten en de triggers. De hoeveelheid SABA dat gebruikt mag worden innemen is in lijn met de richtlijnen, maar kan aangepast worden als er ander advies heeft gekregen van een behandelaar. Daarnaast biedt de app ook veel informatie over astma.
Astma app en de ernst van astma
De mate waarin mensen klachten van hun astma ervaren wisselt. Er zijn mensen die net de diagnose hebben gekregen en nog moeten leren omgaan met hun klachten, er zijn mensen die al langer last van astma hebben maar meer zicht willen krijgen op hun prikkels of vanuit gewoonte sneller een SABA te gebruiken en er zijn mensen met ernstig astma. De medicatie die als onderhoudt gebruikt wordt wisselt sterkt per groep.
De meeste mensen met ernstig astma gebruiken standaard al inhalatie ontstekingsremmers en meestal ook een of meerdere langwerkende luchtwegverwijders. Een SABA wordt dan meestal alleen als ‘nood’ medicatie gebruikt. Is de app dan wel bruikbaar voor mensen met mild of ernstig astma? Wij menen van wel.
Ook al is de app in oorsprong niet bedoeld voor mensen met ernstig astma, denken wij dat de app kan helpen om het verloop van de astmaklachten bij te houden. Het is bekend dat astmaklachten niet alleen per seizoen kunnen wisselen maar dat ook de allergieën en triggers in de loop van de tijd/ jaren kunnen veranderen. Juist de koppeling van het gebruik van de ‘nood’ medicatie aan triggers op het moment van gebruik kan hier veel inzicht in geven.
Meer informatie
Heb jij astma en wil je de app gebruiken, dan kan je via de links de app downloaden. Als je wilt, kun je ook meewerken aan een wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van de app, maar dat is niet verplicht voor het gebruikt. Download de app voor Apple of voor Android. Voor meer informatie klik hier.
Door: Liselot van den Berg, junior researcher; Cynthia Hallensleben, praktijkverpleegkundige/researcher; Anke Versluis, senior researcher; LUMC, afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde
Bronnen:
1 Stanford, R. H., Shah, M. B., D’Souza, A. O., Dhamane, A. D., & Schatz, M. (2012). Short-acting β-agonist use and its ability to predict future asthma-related outcomes. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 109(6), 403-407.
2 FitzGerald, J. M., Tavakoli, H., Lynd, L. D., Efraij, K. A., & Sadatsafavi, M. (2017). The impact of inappropriate use of short acting beta agonists in asthma. Respiratory Medicine, 131, 135-140.
3 Amin, S., Soliman, M., McIvor, A., Cave, A., & Cabrera, C. (2020). Understanding Patient Perspectives on Medication Adherence in Asthma: A Targeted Review of Qualitative Studies. Patient Preference and Adherence, 14, 541-551.
4 Morrison, D., et al. (2014). Digital Asthma Self-Management Interventions: A Systematic Review. Journal of Medical Internet Research, 16(2), e51.
