Maculadegeneratie is een aandoening die slechtziendheid kan veroorzaken. Oogarts Redmer van Leeuwen en optometrist Gabriëlle Janssen vertellen hoe je dit kunt herkennen en wat de behandelopties zijn.
Slechter kunnen zien, maar dan alleen midden in het gezichtsveld: het is één van de tekenen van maculadegeneratie. Gabriëlle Janssen is optometrist en voorzitter van de Optometristen Vereniging Nederland. Ze legt uit hoe dat zit: “De macula, of gele vlek, is een belangrijk onderdeel van het netvlies. Als daar slijtage optreedt ga je wazig zien in het midden van het oog. Ook lijken rechte lijnen krom. Aan de randen van het gezichtsveld is nog wel zicht, dus patiënten kunnen zich vaak redelijk oriënteren in de ruimte. Toch kunnen ze slechtziend raken, omdat dat waar ze hun blik oprichten niet meer kunnen zien. Maculadegeneratie heeft zo een behoorlijke impact op het dagelijks leven. “Lezen gaat moeilijker of lukt niet meer, televisiekijken of koken wordt langzaam onmogelijk. Het heeft invloed op al je normale bezigheden.”
De impact van leefstijl
“Maculadegeneratie komt vooral op hoge leeftijd voor”, vertelt dr. Redmer van Leeuwen. Hij is oogarts in het UMC Utrecht en is gepromoveerd op maculadegeneratie. “Vanaf 70 jaar groeit de kans op deze aandoening. Vanaf 90 jaar krijgt zelfs 30 procent van de mensen ermee te maken”, vertelt van Leeuwen. Toch zijn er naast leeftijd ook andere risicofactoren: “Vooral roken is een belangrijke boosdoener. Roken veroorzaakt schadelijke zuurstofradicalen en versnelde veroudering. Dat heeft effect op alle organen, dus ook op de ogen en het netvlies. Stoppen met roken heeft op elke leeftijd nog positieve effecten.” Ook Gabriëlle Janssen benadrukt het belang van een gezonde leefstijl: “Als een optometrist constateert dat er maculadegeneratie is, adviseren we altijd om gezond te eten, te bewegen en niet te roken. Maar wij kunnen de aandoening niet behandelen: daarvoor verwijzen we naar de oogarts.”
Wat kan een oogarts dan doen? “Er zijn twee soorten maculadegeneratie, een natte en droge vorm”, vertelt van Leeuwen. “De droge vorm is helaas niet te behandelen. Aan de natte vorm, waarbij er bloed en vocht in het netvlies komt, is wel wat te doen. Er bestaat geen eenvoudige oplossing, maar medicijnen zijn wel effectief. Die moeten regelmatig, bijvoorbeeld elke 1 of 2 maanden via ooginjecties worden toegediend. Als je er snel genoeg mee begint, dan is er bij de meeste patiënten een flinke verbetering te bemerken, maar je moet het wel lang volhouden.” Dan kunnen mensen er veel baat bij hebben, vertelt van Leeuwen: “Het zorgt dat ze kunnen blijven lezen en televisiekijken. Dat draagt enorm bij aan de kwaliteit van leven.”
Zelf checken
Wat kunnen mensen doen als ze merken dat hun ogen achteruitgaan? “Je kunt regelmatig een check doen bij jezelf”, vertelt Janssen. “Dek één oog af en controleer of je centraal in het oog geen wazige plek ziet, of dat bijvoorbeeld je lamellen ineens krom lijken.” Ook van Leeuwen zegt dat zo’n kromming een belangrijk symptoom is: “Die kan heel plotseling ontstaan. Als je dat merkt, ga dan naar je huisarts of direct naar de oogarts.” Janssen geeft aan dat in een optiekzaak de optometrist afwijkingen aan de macula kan opsporen: “Een optometrist heeft een beschermde opleidingstitel en kan onderzoeken of de ogen wel of niet gezond zijn. Mocht er sprake zijn van maculadegeneratie, dan word je doorverwezen naar een oogarts.”
