Mirjam van Tilborg heeft al meer dan 25 jaar een passie voor droge ogenproblematiek en heeft een oogzorgpraktijk waar vele mensen komen met (extreem) droge ogen. Ze is lid van de werkgroep geweest voor de droge ogen richtlijn ontwikkeld door de OVN, in samenwerking met het oogartsen, huisartsen en patienten vereniging.
1. Waarom zijn droge ogen een probleem?
Wat zijn droge ogen en waarom komt het zo vaak voor?
Droge ogen ontstaan wanneer er onvoldoende traanvocht wordt geproduceerd of wanneer de kwaliteit van het traanvocht niet goed is. Dan wordt gesproken over een instabiele traanfilm en kan zorgen voor veel comfort klachten. Een slechtere traanfilm kan ontstaan door heel veel verschillende oorzaken. Natuurlijk komt het meer voor bij het ouder worden, maar we kunnen niet zeggen dat het alleen een leeftijdsgerelateerd probleem is. Ook op jonge leeftijd kunnen droge ogen en vooral de eerste droge ogen klachten voorkomen. Naast medicatie zoals anti-histamine of anti-depressiva kan ook hormonale veranderingen de traanfilm doen veranderen. Maar ook ontstekingen van het oog, operaties, refractie chirurgie tot aan omgevingsfactoren zoals airconditioning, en het gebruik van contactlenzen. Met recht noemen we droge ogen een multi-factoriele aandoening, wat betekent dat meerdere redenen kunnen worden aangewezen voor het ontstaan van droge ogen.
Hoe kunnen droge ogen je dagelijkse leven beïnvloeden, zoals werken, lezen en schermgebruik?
Droge ogen kunnen je dagelijkse activiteiten aanzienlijk negatief beïnvloeden. Naast het continue gevoel van bijvoorbeeld droogheid, branderigheid, irritatie, zanderig gevoel tot aan jeuk of pijn. Kan een minder goede traanfilm ook zorgen voor wazig zicht, tussen knipperslagen door en zelfs in het ergste geval continue slecht zicht door droogte plekjes op het hoornvlies. Veel mensen ervaren droge ogen klachten na lezen vanaf een beeldscherm/ smartphone, dit komt door verminderde knipperslag door concentratie. Knipperslag is nodig om de traanproductie op peil te houden, om te zorgen dat vetten die gemaakt worden in de oogleden worden verspreid. Deze vetten zijn nodig om het water van de traanfilm niet te snel te laten verdampen.
Welke groepen hebben verhoogd risico op droge ogen?
Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico op droge ogen, waaronder ouderen, vrouwen (vooral tijdens de menopauze), mensen met auto-immuunziekten zoals Sjögren’s syndroom, en mensen die bepaalde medicijnen gebruiken. Maar ook mensen die bijvoorbeeld werken in een “droge” werkomgeving met veel beeldschermwerk.
2. Hoe herken je droge ogen?
Welke klachten wijzen op droge ogen?
Symptomen van droge ogen zijn onder andere een branderig of stekend gevoel, jeuk, het gevoel alsof er zand in je ogen zit, roodheid, wazig zicht of zelfs stekende pijn. Ook kan overmatig tranen, bijvoorbeeld op de fiets, bij windvlaag of kou, ook wijzen op droge ogen.
Hoe weet je of je last hebt van droge ogen of dat het iets anders is?
Droge ogen klachten kunnen ook gevoeld worden door een niet gecorrigeerde sterkte van de ogen, of niet goed kunnen kijken met beide ogen voor nabij. Men noemt dit asthenope klachten. Ook kunnen andere oorzaken aanwezig zijn zoals een overgevoeligheid. Het is daarom heel verstandig om bij droge ogen de ogen te laten onderzoeken bij een optometrist.
Kun je zelf iets doen om te testen of je droge ogen hebt?
Wanneer je merkt dat je moet knipperen om het zicht scherp te krijgen is bijvoorbeeld al een teken. Maar ook kijken hoe lang je de ogen kunt openhouden en daarbij voelt hoe snel je de neiging hebt om te knipperen. Maar ook rode, geïrriteerde ogen, ook na ontwaken, kunnen een teken zijn.
Welke misverstanden bestaan er over droge ogen?
Een veelvoorkomend misverstand is dat droge ogen alleen voorkomen bij ouderen. Hoewel het risico toeneemt met de leeftijd, kunnen ook jongere mensen last hebben van droge ogen, vooral door veelvuldig schermgebruik
3. Wat kun je eraan doen?
Welke eenvoudige oplossingen helpen bij droge ogen?
Eenvoudige oplossingen zijn onder andere het regelmatig (volledig) knipperen. Kijk of de omgevingsfactoren aangepast kunnen worden, bijv. lage luchtvochtigheid in een ruimte. Maar de ogen kunnen ook geïrriteerd worden door branden van kaarsen of het branden van een openhaard. Goede nachtrust is belangrijk. En daarbij is het verstandig om make-up goed te verwijderen voor de nacht. Het dragen van de juiste brilcorrectie en voor langdurig beeldscherm werk is het gebruik van een beeldschermbril verstandiger dan alleen een leesbril. Daarnaast kan het extra bevochtigen van de ogen helpen, met kunsttranen.
Wanneer is het verstandig om een optometrist te raadplegen?
Het is zeker goed om de ogen te laten onderzoeken door een optometrist, hierdoor zal de oorzaak van de klachten onderzocht worden en passende adviezen en behandeling gegeven. Het is goed om de klachten niet te laten oplopen. Zeker als je symptomen aanhouden ondanks aanpassing van je (werk) omgeving en/of gebruik van een oogdruppel, of als je ernstige klachten hebt zoals aanhoudende pijn, roodheid of wazig zicht, is het verstandig om een optometrist te raadplegen. Droge ogen behandeling is maatwerk, niet een remedie is voor iedereen passend.
Welke behandelingen zijn er en hoe helpen ze?
Behandelingen voor droge ogen variëren van kunsttranen, waar heel veel verschillende soorten van zijn, en oogzalven tot aan behandelingen voor een stimuleren van de vetten vanuit de klieren van Meibom. Daarnaast zijn er ook mogelijkheden voor een afsluitende bril, therapeutische contactlenzen en bijvoorbeeld kleine plugjes die in de traanbuisjes worden geplaatst om traanvocht langer vast te houden. Soms is ook behandeling nodig met specifieke medicatie en wordt de persoon doorgestuurd naar de oogarts.
4. Waarom is het belangrijk om actie te ondernemen?
Wat gebeurt er als je niets doet aan droge ogen?
Naast steeds meer hinderlijke klachten die een negatieve invloed hebben op de dagelijkse activiteiten en kwaliteit van leven, heeft de traanfilm ook een beschermende factor. Als droge ogen onbehandeld blijven, kunnen ze leiden tot oa. (ernstige) beschadiging van het hoornvlies.
Hoe kunnen we mensen helpen om sneller de juiste hulp te zoeken?
Zorgen voor ogen is niet zo ingeburgerd als zorgen voor je tanden en kiezen. Tandenpoetsen regelmatige controle bij een tandarts is iets waar we mee groot worden gebracht. Het is belangrijk om de ogen goed te verzorgen en deze bewustzijn te creëren over de symptomen en risico’s van droge ogen. Daarbij is het verstandig om niet te lang te blijven doorlopen met oogklachten. Hoop dat men zich goed laat informeren over de beschikbare behandelingen.
