Glaucoom is een verzamelnaam voor een groep oogziekten die wordt gekenmerkt door de combinatie van karakteristieke veranderingen aan de oogzenuw en gezichtsvelduitval. Het is een ernstige aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. Glaucoom ontwikkelt zich meestal langzaam en kan lange tijd ongemerkt blijven. De oogzenuw raakt geleidelijk beschadigd, wat leidt tot uitval van delen van het gezichtsveld. Zonder behandeling kan dit uiteindelijk tot blindheid leiden. Schade aan de oogzenuw is onomkeerbaar.
Bij glaucoom is de oogdruk (intraoculaire druk) vaak verhoogd. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Er wordt geschat dat meer dan 300.000 mensen in Nederland glaucoom hebben, terwijl een groot deel zich hiervan niet bewust is.
De oogdruk alleen is echter niet voldoende om glaucoom vast te stellen. De gezondheid van de oogzenuw is de belangrijkste factor. Een optometrist kan dit beoordelen en daarbij gebruikmaken van geavanceerde beeldvormende technieken, zoals optische coherentie tomografie (OCT).
Wat doet de oogzenuw?
De oogzenuw is een essentieel onderdeel van het visuele systeem en verbindt het oog met de hersenen. De oogzenuw begint in het netvlies (retina), waar licht wordt omgezet in elektrische signalen. Deze signalen worden via de oogzenuw naar de hersenen gestuurd en daar verwerkt tot beelden.
Wanneer de oogzenuw beschadigd raakt, bijvoorbeeld door glaucoom, worden signalen minder goed of helemaal niet meer doorgestuurd, wat kan leiden tot blijvende gezichtsvelduitval en zelfs blindheid.
Wat is een verhoogde oogdruk en wat zijn de symptomen?
Het oog produceert voortdurend oogvocht, ook wel kamerwater genoemd. Dit vocht circuleert door de oogkamers en wordt afgevoerd via een netwerk van fijne kanaaltjes, het trabekelsysteem. Wanneer de afvoer van het oogvocht verstopt is of wordt belemmerd, kan de oogdruk stijgen. Dit verhoogt het risico op beschadiging van de oogzenuw.
Open-kamerhoekglaucoom
Dit is de meest voorkomende vorm van glaucoom. Bij open-kamerhoekglaucoom is de afvoer van het oogvocht verstopt, waardoor de oogdruk stijgt en de oogzenuw langzaam beschadigd raakt. Dit proces verloopt vaak zonder duidelijke klachten. Omdat het gezichtsveld geleidelijk wordt aangetast, merken mensen de veranderingen vaak pas in een gevorderd stadium op.
Nauwe- of gesloten-kamerhoekglaucoom
Bij deze vorm wordt de afvoer van het oogvocht (deels) geblokkeerd, waardoor de oogdruk stijgt en de oogzenuw beschadigd raakt. Een plotselinge blokkade van de afvoer leidt tot een snelle en sterke stijging van de oogdruk. Dit kan acute klachten veroorzaken, zoals:
- Wazig zicht in korte tijd
- Hevige pijn boven of in het oog
- Een rood en dof uitziend oog
- Misselijkheid en braken
Bij deze acute vorm van glaucoom is onmiddellijke behandeling door een oogarts noodzakelijk om blijvende schade te voorkomen.
Er zijn nog veel andere oorzaken voor een te hoge oogdruk, zoals een oogtrauma, bijwerkingen van bepaalde medicijnen of een aangeboren afwijking.
Wat is de rol van de huisarts, optometrist en oogarts bij glaucoom?
Optometrist
Een optometrist kan het oog heel secuur onderzoeken op tekenen van glaucoom, maar behandelt de aandoening niet. Bij een sterke verdenking van glaucoom verwijst de optometrist de patiënt door naar een oogarts voor het stellen van de diagnose en de behandeling. Een optometrist beoordeelt niet alleen de oogdruk, maar ook de gezondheid van de oogzenuw en de structuren in het oog die daarop van invloed kunnen zijn.
Optometristen werken in optiekzaken, optometriepraktijken, klinieken en ziekenhuizen. Voor een bezoek aan een optometrist is er doorgaans geen verwijzing van de huisarts nodig.
Oogarts
Een oogarts stelt de diagnose glaucoom en bepaalt de behandeling. Een verwijzing van de huisarts of optometrist is vereist voor een consult bij de oogarts.
Huisarts
Hoewel een huisarts bekend is met glaucoom, is deze niet gespecialiseerd in de screening of behandeling ervan. De huisarts kan bij een vermoeden van glaucoom doorverwijzen naar een optometrist of oogarts.
Als bij een opticien een verhoogde oogdruk wordt gemeten, kan de huisarts – mits er geen acute klachten zijn – besluiten om de patiënt eerst naar een optometrist te verwijzen voor nader onderzoek.
Glaucoom heeft een erfelijke component. Wanneer een ouder, broer of zus glaucoom heeft, wordt regelmatige controle vanaf het veertigste levensjaar aanbevolen. In dat geval zal de huisarts de patiënt doorverwijzen naar een optometrist of oogarts.
Welke behandelingen zijn er?
Glaucoom is niet te genezen, maar de voortgang kan worden vertraagd of gestopt door de oogdruk te verlagen. Dit kan op verschillende manieren, soms in combinatie:
- Medicatie: meestal in de vorm van oogdruppels, soms als tabletten.
- Laserbehandeling: verbetert de afvoer van oogvocht.
- Operatie: wordt meestal toegepast wanneer andere behandelingen onvoldoende effect hebben.
De keuze voor een behandeling hangt af van de ernst van de aandoening en wordt door een oogarts bepaald.
Belangrijke adviezen
- Wanneer een opticien bij een herhaalmeting een verhoogde oogdruk meet, is het verstandig om een optometrist te raadplegen voor verder onderzoek.
- Mensen met een familiegeschiedenis van glaucoom (ouders, broers of zussen) wordt aangeraden om vanaf hun veertigste regelmatig een oogcontrole te laten uitvoeren. Alleen een oogdrukmeting is niet voldoende; de gezondheid van de oogzenuw moet ook beoordeeld worden door een optometrist of oogarts.
- Vroege opsporing is essentieel om schade aan de oogzenuw te beperken of te stoppen.
Tot slot Wees zuinig op je ogen en laat je ogen bij klachten of bijzonderheden controleren door een optometrist of bij acute klachten bij een oogarts. Vind een optometrist in jouw omgeving via https://www.optometrie.nl/praktijkzoeker
