Maarten van der Weijden: kanker is geen kwestie van winnen of verliezen

Inmiddels is het meer dan 20 jaar geleden dat hij gediagnosticeerd werd met leukemie. En ook al is zijn ziekte allang en breed weg, toch speelt kanker nog altijd een prominente rol in het leven van ex-topsporter Maarten van der Weijden (41). 

Maarten, hoe zag jouw leven eruit vóór je kanker kreeg? 

“Ik leidde een druk bestaan als student wiskunde en was heel druk met zwemmen. Kanker, dat was iets abstracts en zeker ook: iets voor anderen. Het paste niet in mijn wereld. Toch gebeurde dat wél. Wat begon met vermoeidheid en minder goede zwemprestaties breidde zich al rap uit. Met dubbel zien, overgeven, nachtzweten en steeds dik wordende klieren. Iedere dag werd ik wakker en vroeg ik me af wat voor klachten ik er nu weer bij had gekregen. Lange tijd was echter onduidelijk wat ik had, heel frustrerend.” 

Hoe was het voor jou om de diagnose kanker te krijgen?  

“Eigenlijk vond ik het vooral prettig dat er duidelijkheid was. Dat het beestje een naampje had. Ik dacht ook helemaal niet: oh ik heb kanker, nu gaat het verkeerd. Eigenlijk vond ik de aanloop, de onzekerheid naar wat ik had en de opeenstapeling van vage klachten, veel erger. Een van de eerste dingen die ik aan de artsen vroeg, was: hoeveel kans heb ik? Na lang aandringen – dokters zijn somehow huiverig om iets over overlevingskansen te zeggen – kwam er een prognose. ‘Je hebt 30 tot 50 procent kans op herstel.’ Dat percentage vond ik fijn om te weten. Dat je weet waar je staat, dat het realistisch is dat er dingen fout gaan en dat je moet gaan zien hoe het zal gaan aflopen. Juist daardoor kreeg ik rust. Want met dat antwoord op zak kon ik alle scenario’s gaan afpellen. Dat werkte voor mij. Kanker krijgen is de controle over het leven verliezen. En iedereen gaat daar anders mee om.” 

Je hebt jezelf vaak omschreven als ‘luie’ kankerpatiënt. Hoe dat zo? 

“Omdat ik voor mijn gevoel niks actief tegen de ziekte heb gedaan. Bij mij op de zaal lagen mensen die elke dag een heus fitnesscircuit aflegde, in een poging om zo fit mogelijk klaar te zijn voor hun ronde chemo’s. Ik deed daar niet aan mee, lag daar letterlijk alleen maar te liggen. En hoe cru: die mensen hebben het niet gehaald en ik als luie patiënt leef nog wel. En dan hadden we nog vrienden die bij het weggaan dingen zeiden als: ‘nou succes maat, zet ‘m op hè’. Dan kon ik alleen maar denken: hoezo moet ik mijn best doen? De dokters doen al het werk, evenals de medicijnkuren en de behandelingen.” 

Kanker is volgens jou niet een kwestie van ‘overwinnen’, maar vooral van geluk hebben. 

“Inderdaad. Toen ik ziek werd, heb ik gebroken met alles wat ik wist. Voor die tijd dacht ik toch ergens dat het leven maakbaar was. Dat je alles kunt bereiken, als je maar hard werkt. Door de kanker ben ik anders tegen het leven en ziek worden aan gaan kijken. Is het niet simpelweg een kwestie van geluk of pech hebben? En een wrange speling van het lot dat ik leukemie had gekregen – en dat ik het uiteindelijk wel heb gered en anderen niet? Ook later merkte ik dat men me op een voetstuk plaatste omdat ik ‘kanker overwonnen had’. Maar zo zag ik het helemaal niet. Van kanker herstel je als de juiste behandeling er is. Het is daarna vooral een kwestie van geluk om te kunnen
herstellen.” 

Hoe heeft de kanker jou beïnvloed? 

“Als je op je negentiende kanker krijgt, vormt dat je hele volwassenheid. Kanker is een onderdeel van wie ik ben. En niet alleen omdat het een hap uit je leven neemt. Het gaat verder dan het hele ziek zijn en het proces van beter worden. Bovendien is het ook een kwestie van beter worden en dan weer hup, door met de rest van je leven. Het vormt je. Doet je beseffen hoe belangrijk het is om elkaar te helpen, het leven wat eerlijker te maken. Met mijn eigen stichting hoop ik daar een bijdrage aan te leveren.” 

Waarom heb je de Maarten van der Weijden foundation opgericht?  

“Om iets terug te doen. Dat ik het wél heb gered, en veel andere mensen met kanker niet, wringt. Geeft ergens een schuldgevoel. Want waarom ik wel en zij niet? Waarom kan ik nog wel met mijn dochters knuffelen en hen zien opgroeien. En de kinderen van de man die naast mij lag in het ziekenhuis niet meer? Hoe ouder ik word, hoe meer ik dat besef. Dat het ook anders had kunnen aflopen. En dat dat het geval is voor een groot aantal Nederlanders. Elk jaar krijgen 100.000 mensen in ons land te maken met kanker. Da’s een hoop! Inmiddels hebben we met de foundation al 13 miljoen euro opgehaald, waarmee we maar liefst 35 wetenschappelijke onderzoeken hebben kunnen ondersteunen. Onderzoeken waarmee een verschil kan worden gemaakt. Zo hoop ik een bijdrage te leveren aan een eerlijkere wereld.”