Waarom hebben peuters en kleuters regels en grenzen nodig?

Eindeloos nee zeggen, telkens de regels herhalen. En dan doet je kind het tóch. Het kan flink wat energie kosten om regels en grenzen te stellen bij peuters en kleuters. Niet vreemd als je soms denkt: waar zijn die regels eigenlijk goed voor? En hoe doe ik dat, mijn kind regels aanleren? Marielle Balledux, adviseur Opgroeien en Opvoeden van het Nederlands Jeugdinstituut, legt uit.  

Marielle, is het nodig om je kind met regels en grenzen op te voeden? 

‘Jazeker. Misschien heb je als ouder soms het gevoel dat regels niet altijd fijn zijn voor je kind. Of je voelt je een soort politieagent, die de hele tijd op de regels moet wijzen. Maar dat doe je echt niet voor niets. Uiteindelijk willen alle ouders dat hun kind fijn opgroeit. En daarvoor heeft het die regels hard nodig. Regels zorgen er namelijk voor dat kinderen de wereld veilig kunnen ontdekken.’ 

Zijn er dan alleen regels nodig die met veiligheid te maken hebben? 

‘Nee, het gaat om alle regels die jij als ouder belangrijk vindt. Natuurlijk zijn er belangrijke regels over veiligheid. Bijvoorbeeld: ‘spelen doe je op de stoep, en niet op straat.’ Maar het gaat ook om andere regels. Zoals ‘voor het eten was je je handen’, ‘praten doen we om de beurt en niet tegelijk, anders kunnen we elkaar niet horen’ of ‘je mag de kat aaien, maar niet aan de staart trekken’. Met duidelijke regels voelt je kind zich veilig, omdat het weet wat wel mag, en wat niet.’  

Als kinderen zich veilig voelen door regels, waarom houden ze zich er dan niet aan? 

‘Dat hoort bij het opgroeien en ontwikkelen. Peuters en kleuters leren vooral door te proberen. Ze doen daarbij ook allerlei dingen die hun ouders niet goed vinden. Zoals zand in hun mond stoppen, omdat ze willen weten hoe het smaakt. Of zonder te vragen snoep in het winkelmandje leggen, om te kijken hoe hun ouder reageert. Dat doen ze niet om hun ouders uit te dagen of dwars te zitten. Zo ontdekken ze de wereld, en leren ze de regels.’ 

Hoe lang duurt het voordat peuters en kleuters een regel geleerd hebben? 

‘Dat verschilt per kind en per regel. Als ouder kun je je kind helpen door telkens hetzelfde te reageren. Kinderen kijken namelijk heel goed naar de reactie van hun ouders. Krijgen ze een aai over de bol nadat ze iets hebben gedaan? Dan weten ze dat het mag, en zullen ze het vaker doen. Kijken ouders een beetje streng en zeggen ze nee? Dan mag het waarschijnlijk niet. Maar om daar zeker van te zijn, proberen ze het misschien nog een paar keer. Totdat echt duidelijk is dat het niet mag. Als ouder blijf je dus herhalen, herhalen, herhalen.’ 

Al dat herhalen is voor ouders soms best vermoeiend. Kun je kinderen af en toe hun zin geven? 

‘Kinderen vinden het fijn als ze precies weten wat ze van hun ouders kunnen verwachten. Als ze de ene keer wel iets mogen, en de andere keer niet, dan snappen ze het niet meer. Stel je eens voor dat je partner of leidinggevende telkens anders reageert als jij iets doet of zegt. Dat is totaal onvoorspelbaar en niet prettig. Misschien durf je je niet meer kwetsbaar op te stellen, of fouten te maken. Dat doe je alleen in een omgeving waarin je je zeker en veilig voelt. Dat geldt voor volwassenen. En al helemaal voor kinderen.’ 

Maar wat nou als je echt even geen energie hebt om met regels bezig te zijn? 

‘Tuurlijk, dat hebben we allemaal wel eens. En het is ook heel begrijpelijk en prima als je een keer een regel loslaat. Het gaat er vooral om dat je kind over het algemeen weet wat het van jou kan verwachten. Die betrouwbaarheid hebben kinderen nodig om veilig en fijn op te groeien.’